Aldehyde là gì? Những lĩnh vực sử dụng Aldehyde
-
Aldehyde là gì? Những lĩnh vực sử dụng aldehyd
- Aldehyde hay aldehyd, an-đê-hít, là hợp chất trong hóa hữu cơ có nhóm chức carbaldehyd: R-CHO. Tên aldehyde (aldehyde) gốc từ tiếng La Tinh alcohol dehydrogenatus có nghĩa: rượu đã được khử hydro.
-
Các aldehyde thông dụng
- Các chất trong nhóm aldehyde gọi theo IUPAC: tên ankan cùng bậc carbon cộng thêm đuôi –al, ví dụ methan CH4 sang H-CHO methanal.
Bậc carbon Tên IUPAC Tên thường Điểm sôi °C Công thức 1 Methanal Formaldehyd -19,5 H-CHO 2 Ethanal Acetaldehyd 21 CH3-CHO 3 Propanal Propylaldehyd 48 C2H5-CHO 4 Butanal Butyraldehyd 75 C3H7-CHO 5 Pentanal Amylaldehyde 103 C4H9-CHO 6 Hexanal Hexaldehyde 131 C5H11-CHO 7 Heptanal Heptylaldehyde 153 C6H13-CHO 8 Octanal Octylaldehyde 171 C7H15-CHO 9 Nonanal Nonylaldehyde 193 C8H17-CHO 10 Decanal Decylaldehyde 207 C9H19-CHO - Một số aldehyd có tên thông thường đọc theo quy tắc: “Aldehyd” + Tên axit tương ứnghoặc:
- Tên axit tương ứng bỏ “ic” + “aldehyd”
- HCHO: formaldehyde hay aldehyd formic;
- CH3CHO: acetaldehyde hay aldehyd acetic;
- C2H5CHO: propionaldehyde hay aldehyd propionic;
- CH3CH2CH2CHO: aldehyd butyric;
- (CH3)2CH-CHO: aldehyd isobutyric;
- CH2=CH-CHO: aldehyd acrylic hay acrylaldehyde;
- OHC-CHO: aldehyd oxalic hay oxalaldehyde.
- Phân loại aldehyde:
- Aldehyde đơn chức, công thức chung: CnH2n+1-CHO
- Aldehyde đa chức, công thức chung: R-(CHO)n với R: gốc hydrocarbon, n: số nhóm chức -CHO
-
Tính chất vật lý
- Khác với alcohol và phenol, giữa các phân tử anđehit không có liên kết hydro, vì thế nhiệt độ sôi và nhiệt độ nóng chảy của anđehit thấp hơn nhiều so với alcohol tương ứng. Tuy nhiên anđehit nóng chảy và sôi ở nhiệt độ cao hơn hydrocarbon tương ứng, chủ yếu là vì có nhóm chức -CH=O phân cực.
-
Tính chất hóa học
-
Phản ứng với các amin
- Aldehyde + Amin → Imine + nước
-
Phản ứng với alcohol
- CH3-CHO+CH3-CH2-OH → CH3-CH(OH)-CH2-CHO
-
Phản ứng khử (Phản ứng cộng với hydro)
- R-CHO + H2 → R-CH2OH
-
Phản ứng oxy hóa
- Phản ứng đặc trưng của aldehyd là phản ứng tráng gương:
- R-CHO + 2[Ag(NH3)2]OH → R-COONH4 + 2Ag + 3NH3 + H2O.
- Riêng HCHO có thể phản ứng tráng gương với tỉ lệ 1:4
- HCHO + 4[Ag(NH3)2]OH → (NH4)2CO3 + 4Ag + 6NH3 + 2H2O.
- Các aldehyd còn tác dụng được với Cu(OH)2 trong môi trường kiềm cho kết tủa Cu2O màu đỏ gạch:
- R-CH=O + 2Cu(OH)2 + NaOH → R-COONa + Cu2O + 3H2O
- Riêng đối với HCHO:
- HCHO + 4Cu(OH)2 + 2NaOH → Na2CO3 + 2 Cu2O + 6H2O
- Các aldehyd đa chức phản ứng theo tỉ lệ 1:2n (n là số chức -CHO).
- Ngoài ra aldehyde còn có phản ứng với dung dịch brom:
- R-CHO + Br2 + H2O → R-COOH + 2HBr.
- Aldehyd cũng có thể làm mất màu dung dịch thuốc tím KMnO4.
- R-CHO + KMnO4 → RCOOK + MnO2 + H20.
- Aldehyd có phản ứng oxy hóa bởi O2 tạo ra axit carboxylic tương ứng với xúc tác Mn2+ và ở nhiệt độ cao:
- {displaystyle R-CHO+{frac {1}{2}}O_{2}rightarrow R-COOH}.
- Các phản ứng: tráng gương, làm mất màu dung dịch brom, làm mất màu dung dịch thuốc tím dùng để nhận biết aldehyd.
-
Quá trình tạo ra
-
Qua điều chế (chủ động)
- Aldehyde được điều chế qua quá trình oxy hóa nhẹ hay khử hydro rượu bậc I có xúc tác
- R-OH + ½O2 → R’-CHO + H2O
- R-OH → R’-CHO + H2
-
Qua chế biến thực phẩm (thụ động)
- Giáo sư Grootveld, trường Đại học De Montfort ở Leicester đã đo nồng độ của các hợp chất độc được tạo ra khi dầu ăn bị đun nóng tới những nhiệt độ khác nhau. Tại điểm khói, dầu bị phân hủy, bị oxy hóa và các hợp chất độc (toxicologic) có liên quan có thể được hình thành như aldehyde. Các thử nghiệm cho thấy dầu ngô và dầu hướng dương tạo ra lượng aldehyde khi đun nóng nhiều gấp 3 lần bơ, ngoài ra nhóm còn phát hiện thêm hai loại aldehyd chưa từng biết tới trước đó trong các loại dầu thực vật khi gia nhiệt. Một bữa ăn điển hình gồm cá và khoai tây chiên, được chiên trong dầu thực vật, chứa lượng aldehyde độc nhiều gấp 100 – 200 lần giới hạn an toàn hằng ngày theo quy định của WHO. Như vậy, về khoa học, nếu không đun nóng chất béo không bão hòa thì các loại dầu ngô và hướng dương vẫn là những lựa chọn lành mạnh (sử dụng ở nhiệt độ thường như làm món salad trộn), chúng giúp giảm cholesterol xấu và giảm nguy cơ đột quỵ cùng các bệnh tim mạch. ( Xem thêm: Cách chữa đột quỵ bằng Lá Ớt)
-
Lĩnh vực sử dụng
- Các aldehyd được dùng trong quá trình sản xuất plastic, phẩm màu, nước hoa và dược phẩm. Với aldehyd thông dụng nhất là methanal H-CHO (fomanđêhít, foocmôn) có tính khử trùng, diệt vi khuẩn, nên thường dùng trong các chất diệt côn trùng, chất tẩy uế. Xiclohexanon còn được dùng làm nguyên liệu sản xuất polyme như tơ capron,nilon6,6. aceton được dùng làm dung môi trong quá trình sản xuất nhiều hợp chất trong công nghiệp mĩ phẩm,làm nguyên liệu tổng hợp clorofom,ioddofom,….
-
Độc lực với cơ thể
- Nên lưu ý rằng aldehyd là một chất độc gây ung thư, bệnh tim mạch, những bệnh thoái hóa thần kinh như bệnh mất trí nhớ, Parkinson và Alzheimer, dị dạng thai nhi, viêm, nguy cơ loét và tăng huyết áp khi ăn hay hít phải dù với lượng ít.
- Bạn sẽ quan tâm:
- Bài viết này là Tài Sản Trí Tuệ của Công Ty TNHH Tinh Dầu Dược Liệu Facare, mọi hình thức sao chép khi chưa được Chúng tôi cho phép bằng văn bản điều vi phạm Bản Quyền và bất hợp pháp.
- Copyright © Bản quyền thuộc về Công ty TNHH Tinh Dầu Dược Liệu Facare™
.Sản phẩm liên quan
Chia sẻ :
Tìm kiếm bài viết (Blog)
KIẾN THỨC
-
21
Th03 -
21
Th03 -
21
Th03 -
20
Th03
